Prof. Dr. Hatice Ayataç

Program Direktörü

Toplumlar içinde yaşadıkları mekânları inşa ederken, bu mekânlar da insanların kültürünü ve kimliğini inşa eder. Bu etkileşim sürecinde üretilen mekânsal bellek; yerin kimliğinin oluşması, toplumsal aidiyetin sağlanması, toplumsal ortak hafızanın ve kültürün üretilmesinde önemli bir ara yüzdür. Mekânın sahip olduğu soyut-somut değerlerin anlamının korunarak gelecek kuşaklara aktarılması, kentlerin tarihsel ve kültürel katmanlarının sürekliliği ile birlikte yeni toplumsal anlamların ve kullanım değerlerinin üretilmesi belleğin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından hassasiyetle ele alınması gereken bir konudur. Özellikle hız ve iktisadi öncelikler ile karşılık bulan günümüz kentleşme dinamikleri içerisinde, geçmişin ürettiği değerleri yarına aktarırken bugünün özgün değerlerinin de buna nasıl entegre edilmesi gerektiği üzerinde düşünülmesi gereken kritik bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Güncel kentleşme pratikleri genelde var olanı yıkıp, yeniden yapma yaklaşımını benimsediğinden fiziksel çevre sürekli ve hızlı bir değişim ve dönüşüme uğramakta, bu sırada mekânın içerdiği bellek ve kültürel değerler de ortadan kaldırılmaktadır. Bu tür müdahalelerin yanı sıra; mekânın hafıza işlevi plansız kentleşme, yoğun nüfus akışı gibi olaylardan da etkilenir. Böylesi köktenci ve yoğun müdahaleler, mekânın yeniden biçimlenmesine yol açarak mekâna ve topluma ait değerlere zarar vermektedir. Mekân, Kültür ve Bellek Çalışmaları, kente yapılan kurumsal ya da bireysel her türlü müdahaleleri dikkate alarak kimi zaman geçmişin izlerini sürmeyi kimi zaman da günümüze ulaşan mirası nasıl geleceğe aktarabiliriz sorusunun cevaplarını aramayı amaçlamaktadır. Böylece kentin belleğinin ve kültürünün korunması için, yenilikçi yaklaşımlar ortaya koyarak ve uygulama modelleri üreterek katkı sunmayı hedeflemektedir. Bu çerçevede mekânsal belleği oluşturan her türlü sosyo-mekânsal süreç -kentin anonim kültürünü üreten kamusal mekânları, katmanlaşarak günümüze ulaşan tarihi dokuları, endüstriyel, kültürel ve ekolojik mirası, etnik ya da sınıfsal farklılıkların doğurduğu özgün mekânsal biçimlenişler ve değerler- programın çalışma kapsamında yer almaktadır.

Mekân, Kültür ve Bellek Çalışmaları Programı, söz konusu hususlara yönelik nitelikli ürünler ortaya koyabilmek ve bu konular üzerinde çalışanları bir araya getirerek bilgi paylaşımını sağlamak amacıyla bilimsel araştırmalar, yayınlar, raporlar, analizler üretmek ve seminerler, çalıştaylar, webinarlar dizisiyle paylaşım platformları oluşturmayı hedeflemektedir. Bunların yanı sıra özgün kentsel dokulara saha gezileri düzenleyerek deneyimsel bilgi aktarımına da zemin oluşturmayı amaçlamaktadır.